Καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας πολυπολιτισμικών ομάδων  σε περιόδους πανδημίας

Στο πλαίσιο υλοποίησης Σχεδίου κινητικότητας Erasmus+ με κωδικό 2022-1-EL01-KA122- ADU  και τίτλο «Καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας πολυπολιτισμικών ομάδων  σε περιόδους πανδημίας» το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Σάμου συμμετείχε στο πρόγραμμα “Education in Finland and Estonia– Original best practices benchmarking course for teachers”, με τρεις εκπαιδευτές που ταξίδεψαν στην Φινλανδία και Εσθονία αντίστοιχα, κατά το διάστημα από 23 Ιουλίου έως και 30 Ιουλίου 2023.

Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Σάμου (ΣΔΕ Σάμου) είναι σχολείο το οποίο προσφέρει εκπαίδευση σε ενήλικες μαθητές και για τον λόγο αυτό εντάσσεται στις γενικότερες κατευθύνσεις των προγραμμάτων Erasmus που στοχεύουν στη διάδοση των αρχών της εκπαίδευσης ενηλίκων και στην κινητικότητα των εμπλεκομένων με αυτή τη μορφή εκπαίδευσης. Στόχος είναι η ανταλλαγή ιδεών και κυρίως εμπειριών με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση της εκπαίδευσης ενηλίκων και των πρακτικών που η μέθοδος αυτή εφαρμόζει στις δομές της εκπαίδευσης ενηλίκων στις χώρες της EU.

Το γεγονός ότι το ΣΔΕ Σάμου λειτουργεί σε μια παραμεθόριο περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιμετωπίζει εδώ και πολλά χρόνια το πρόβλημα της εισροής μεταναστευτικών ρευμάτων από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής καθιστά τη συγκεκριμένη εκπαιδευτική δομή περισσότερο ευαισθητοποιημένη σε θέματα εκπαίδευσης των μεταναστών αναζητώντας έτσι καινοτόμες πρακτικές για των εφαρμογή των αρχών της πολυπολιτισμικότητας στην εκπαιδευτική πράξη και της ομαλής ένταξης των αλλόγλωσων προσφύγων σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα φιλικά προς αυτούς αλλά και προς τους άλλους εκπαιδευόμενους που παρακολουθούν το σχολείο. Στόχος μας ήταν και είναι η δημιουργία ενός κλίματος που θα ευνοεί την ομαδικότητα και τη συμμετοχή και παράλληλα θα ευνοεί την προώθηση της γνώσης χάρη στην οποία επιτυγχάνεται ένας ακόμα πιο ευρύς στόχος, όπως αυτός της ομαλής ένταξης και της αποδοχής της διαφορετικότητας στις σύγχρονες ευρωπαϊκές αλλά και παγκόσμιες κοινωνίες.

Η εποχή της πανδημίας έθεσε την εκπαιδευτική κοινότητα μπροστά σε νέα ζητήματα και οι προβληματισμοί που τέθηκαν παραπάνω έλαβαν άλλες διαστάσεις, από το γεγονός ότι ο μέχρι σήμερα κανόνας της τάξης φυσικών προσώπων έπρεπε εκ των πραγμάτων να αντικατασταθεί από ένα νέο μοντέλο εκπαίδευσης που είχε μεν εφαρμοστεί σε διάφορα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, αλλά ποτέ δεν είχε αποκτήσει την ευρύτητα που έλαβε το φαινόμενο της ψηφιακής εκπαίδευσης κατά την περίοδο του Covid.

Με αυτά τα υπό διαπραγμάτευση δεδομένα, το ΣΔΕ Σάμου συμμετείχε στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που προαναφέραμε με ένα project υπό τον τίτλο «Καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας πολυπολιτισμικών ομάδων σε περιόδους πανδημίας». Στόχος μας ήταν να συζητήσουμε τις δικές μας προτάσεις και προβληματισμούς με συναδέλφους άλλων χωρών και οπωσδήποτε να έρθουμε σε άμεση επαφή με τα εκπαιδευτικά συστήματα δύο χωρών, όπως η Φινλανδία και η Εσθονία, που έχουν κατακτήσει εδώ και αρκετά χρόνια πρώτες θέσεις σε διεθνή συστήματα αξιολόγησης εκπαιδευτικών συστημάτων. Θεωρούμε ότι οι στόχοι επιτεύχθηκαν και το ευρύτερο πρόγραμμα που οργανώθηκε από τον εκπαιδευτικό οργανισμό Euneos απέδωσε καρπούς που θα αξιοποιηθούν από τους συμμετέχοντες σε αυτό προς πολλές κατευθύνσεις.

Πιο συγκεκριμένα.

Σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα που είχαμε εκ των προτέρων παραλάβει, η πρώτη επαφή και συνάντηση των συμμετεχόντων έγινε την Κυριακή 23 Ιουλίου 2023 στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Ελσίνκι. Την πλήρη ευθύνη του προγράμματος στη Φινλανδία είχε αναλάβει η κ. Tuovi Ronkainen[1], η οποία ήταν παρούσα σε όλες τις δράσεις του προγράμματος κατά την παραμονή μας στη χώρα της. Η πρώτη συνάντηση έφερε σε επαφή τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα μέσω μιας ξενάγησης στα κυριότερα αξιοθέατα της Φινλανδικής πρωτεύουσας.

Την επομένη ήταν η πρώτη επαφή των συμμετεχόντων με τα σχολεία και κυρίως με το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας. Επισκεφθήκαμε το Jokirinne Kindergarten, ένα εντυπωσιακό σχολικό συγκρότημα υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην περιοχή Kirkkonummi στην ευρύτερη περιφέρεια του Ελσίνκι. Έγινε λεπτομερής παρουσίαση των εκπαιδευτικών πρακτικών που εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία στα φινλανδικά σχολεία. Η επίσκεψή μας στους χώρους του σχολείου ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη γιατί μπορέσαμε να έρθουμε σε άμεση επαφή μες τους χώρους οι οποίοι βοηθούν ουσιαστικά στην εφαρμογή των καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε συγκεκριμένη χώρα. Προκάλεσε το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων στο σύνολό τους, η πλήρης οργάνωση εργαστηριακών χώρων με όλες τις μοντέρνες προδιαγραφές, χάρη στα οποία η εκπαίδευση στη Φινλανδία δεν έχει θεωρητικό και από καθέδρας χαρακτήρα, αλλά στηρίζεται στην άμεση επαφή του εκπαιδευόμενου μαθητή με το αντικείμενο που διδάσκεται και κυρίως συμμετέχει στην εκπαίδευσή του αξιοποιώντας τις φυσικές του ικανότητες. Θα ήθελα να υπογραμμίσω την «εμμονή» των υπευθύνων της εκπαίδευσης στην Φινλανδία με τη βιωματική εκπαίδευση και την καθημερινή επαφή των νεαρών μαθητών με τη φύση, γεγονός ενταγμένο μέσα στο ημερήσιο πρόγραμμα μαθημάτων.

Η επόμενη μέρα περιελάβανε επίσκεψη στο σχολείο Gesterby στο οποίο συζητήθηκε η χρησιμότητα των συμμετοχικών δράσεων στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος. Όλοι οι συμμετέχοντες αναλάβαμε τον ρόλο του μαθητή  και με την καθοδήγηση εκπαιδευτικών του σχολείου συμμετείχαμε σε εργαστήρια κατασκευής μικροτεχνημάτων. Η συνέχεια περιελάβανε επίσκεψη στην μεγάλη κοινοτική βιβλιοθήκη Fyrri Library όπου συζητήθηκε ο ουσιαστικός ρόλος των βιβλιοθηκών ως βασικό υποστηρικτικό στοιχείο της εκπαίδευσης στη Φινλανδία.

Σε συνέχεια των θεμάτων που είχαν ήδη τεθεί, η τελευταία μέρα του προγράμματος στο Ελσίνκι περιελάβανε την επίσκεψη σε μεγάλο περιβαλλοντικό κέντρο, στο νησί  Harakka του Ελσίνκι όπου και εκεί οι συζητήσεις  και οι θεωρητικές παρουσιάσεις των μεθόδων συμπληρώθηκαν από βιωματικά εργαστήρια στα οποία συμμετείχαν όλοι οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα συνεχίστηκε στην Εσθονία και στην πρωτεύουσα της χώρας, το Ταλλίν. Υπεύθυνος του προγράμματος o κ. Mart Laanpere[2]. Η συνάντηση των συμμετεχόντων του προγράμματος έγινε σε αίθουσα του Πανεπιστημίου του Ταλλίν. Μετά από ενδελεχή παρουσίαση των αρχών του συστήματος εκπαίδευσης που εφαρμόζεται στην Εσθονία, οι συμμετέχοντες παρακολουθήσαμε εργαστήριο για το σύστημα STEAM και έγινε συζήτηση που αφορούσε τις εντυπώσεις και εμπειρίες των συμμετεχόντων από το εν λόγω πρόγραμμα.

Η βασική δραστηριότητα την επόμενη μέρα περιελάμβανε επίσκεψη σε σχολεία της Εσθονίας και συζητήσεις για την εκπαίδευση σε υπαίθριους χώρους. Στην επιστροφή μας στο πανεπιστήμιο του Ταλλίν οι απορίες των συμμετεχόντων έδωσαν βάση για την ανάπτυξη διαλόγου γύρω από τα εκπαιδευτικά ζητήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια της συμμετοχής μας στο πρόγραμμα.

Η τελευταία ημέρα του προγράμματος περιελάμβανε ξενάγηση στην παλιά πόλη του Ταλλίν από τον υπεύθυνο του προγράμματος κ. M. Laanpere, κατά την οποία διατυπώθηκαν επίσης οι εντυπώσεις των συμμετεχόντων από το πρόγραμμα και οι τελικές διατυπώσεις και παρατηρήσεις.

Συνοψίζοντας,

Θεωρούμε ότι η συμμετοχή των εκπαιδευτών του Σχολείου Δεύτερης ευκαιρίας Σάμου στο πρόγραμμα του Euneos ήταν αποτελεσματική και χρήσιμη τόσο για τους ίδιους όσο και για του ενήλικες μαθητές τους.

Η γνωριμία μας με καινοτόμους μεθόδους διδασκαλίας, η έμπρακτη συμμετοχή μας σε εργαστηριακούς χώρους των χωρών που επισκεφθήκαμε στα οποία επικρατεί ένα άλλο πνεύμα εκπαίδευσης και διδασκαλίας, οι συζητήσεις μας με εκπαιδευτικούς που είχαν ήδη εφαρμόσει προγράμματα ένταξης πολύ-πολιτισμικών ομάδων και οι προτάσεις για νέους τρόπους μετάδοσης της γνώσης μέσω ψηφιακών τεχνολογιών αποτελούν μια μικρή μόνο αναφορά στο πλούσιο εμπειρικό και θεωρητικό  υλικό που αποκομίσαμε και το οποίο άμεσα θα ενταχθεί στη δική μας σχολική πράξη και θα αξιοποιηθεί με ουσιαστικό τρόπο στο σχολείο μας.

[1] Tuovi Ronkainen, CV:  Former principal of Akaa Secondary School, Student in University of Turku (futures studies), future coach, Biology and geography teacher, Project Ambassador of ESHA (European School Heads Association), Coordinator of Comenius and Erasmus+ projects in many schools, Former network coordinator of Baltic sea Project (National Board of Education). She has been working on many ecological projects both at the national and international levels. Her special area is future education: how to get a positive approach to the future and how to get the skills to solve wicked problems like climate change.

[2] Mart Laanpere, CV : Professor at Tallinn University, Estonia, Head of the R&D Centre for Educational Technology in Tallinn University, Former mathematics and physics teacher and school principal, Member of board of course, provider Euneos, Finland. After working as a mathematics & physics teacher and school principal, he has been involved in teacher education and educational technology research for last 20 years. Mart has been contributing to international research projects focusing on the use of mobile technology and social software in teaching and learning. He is coordinating the training of school teams in the project “Digital Turn towards 1:1 Computing” funded by Samsung (www.samsungdigipoore.ee); and expert in school digital innovation and change.